Dịch Seneca (35): Đôi dòng về tình bạn trên con đường hướng đến sự thông tuệ vinh quang này!

Dịch Seneca (35): Đôi dòng về tình bạn trên con đường hướng đến sự thông tuệ vinh quang này!

- in Tư Duy Thú Vị
210
Lời tựa:    
      
Như đã giới thiệu trong series, Seneca thực sự là nguồn cảm hứng Stoicism của mình. Đọc Seneca không chỉ là về triết học mà còn là một trải nghiệm nghệ thuật, khi những bài học, triết lý quan trọng được phản ánh qua những hình ảnh quen thuộc, bình dị và đời thường, thể hiện cái tinh tế trong quan sát của một thiên tài với sự từng trải của cuộc đời.    
                                       
Với hy vọng giới thiệu Stoicism đến với các bạn trẻ Việt Nam, xin gửi tới các bạn bản dịch những bức thư quan trọng nhất trong cuốn "Moral Letters to Lucilius", tác phẩm đã làm nên tên tuổi của Seneca và là một trong bộ ba cuốn sách nền tảng của Stoicism.       
                                         
Do không phải anh dịch thuật, nên bản dịch này hoàn toàn tập trung vào việc truyền tải thông điệp và hy vọng có thể giúp bạn cảm thấy dễ dàng hơn trong việc tiếp cận với bản tiếng Anh, để có thể thấy cái hay cái đẹp trong việc sử dụng ngôn từ của Seneca (dù thực ra bản tiếng Anh cũng chỉ là một bản dịch). Một anh bạn người Ý của mình đã chia sẻ Seneca được đưa vào chương trình giảng dạy tại Ý như một bậc thầy về việc sử dụng ngôn từ. Vì vậy, xin cam đoan tất cả những gì khiến bạn cảm thấy trúc trắc từ bản dịch là bởi khả năng hạn chế của mình, và rất mong nhận được đóng góp của các cao nhân để bản dịch được hoàn thiện hơn. 

Bạn có thể đọc trước giới thiệu về Seneca ở đây:


Mục lục

Bức thư số 35

Bạn thân mến!

Khi tôi khuyến khích, cổ vũ bạn rèn luyện và trau dồi bản thân, thực ra tôi đang hướng tới cái đích cuối cùng của chính mình. Tôi mong muốn có được một người bạn đồng hành trên con đường vinh quang ấy, nhưng điều đó sẽ chỉ có được nếu như bạn kiên tâm mà thôi. Bởi nếu không, bạn yêu quý tôi, nhưng không thể là bạn của tôi.

Xem thêm  Cái chết của những mối quan hệ

“Ý ông là sao Seneca? Không lẽ có sự khác biệt giữa hai điều ấy?”. Thực ra, chúng không thể so sánh cùng nhau. Một người bạn thì chắc chắn yêu quý bạn mình, nhưng một người yêu quý bạn mình chưa chắc đã là bạn. Đó là lý do tại sao tình bạn thực sự rất thiêng liêng và luôn có ích, nhưng tình yêu thì thậm chí nhiều khi có hại. Nếu không phải vì bất cứ mục đích nào khác, thì ít nhất hãy cố gắng trui rèn vì điều này: để có thể biết yêu một cách thực sự.

Vậy nên vì tôi, bạn hãy cố gắng, hãy khẩn trương hơn nữa, nếu không sự rèn luyện của bạn sẽ là cho người khác (ở đây ý chỉ Seneca đã già và không thể đợi lâu được). Đồng ý, tôi đang thu hoạch được những lợi ích ngay cả ở thời điểm này, khi tôi tưởng tượng ra cảnh hai chúng ta có thể có chung một tâm trí, và sự minh mẫn cùng sức trẻ của bạn có thể bù đắp những gì tôi đã mất – dù cho tuổi tác hai ta không quá khác biệt. Nhưng tôi mong muốn những thứ tốt đẹp hơn nữa, một niềm vui trọn vẹn trong sự thành toại của hai ta. Chúng ta thường có được niềm vui từ những người ta yêu thương ngay cả khi họ vắng mặt, nhưng niềm vui ấy thường nhỏ bé và chỉ thoáng qua. Nó khác với niềm vui thực sự trong khoảnh khắc ta nhìn thấy họ, sự hiện hữu của họ bên ta, được nghe tiếng họ đàm đạo cùng ta. Đặc biệt hơn nữa khi ta không chỉ nhìn thấy họ, mà còn thấy họ đạt được những gì ta mong cầu (cho họ). Hãy trân trọng bản thân bạn, vì bạn chính là một món quà vĩ đại đối với tôi. Và để có thêm động lực mà cố gắng, hãy nhớ rằng bạn không phải là bất tử, cái chết luôn ở rất gần bạn, mà tôi thì đã quá già rồi.

Xem thêm  DANIEL HAUER, VĂN HÓA QUÁI DỊ, NHỮNG KẺ ẢO TƯỞNG TỰ XƯNG CÁNH HỮU VÀ LÒNG TỰ TRỌNG CỦA CẢ MỘT DÂN TỘC

Hãy khẩn trương hơn, để ta tìm thấy nhau, nhưng trước nhất, để tìm thấy được sự thông thái của chính bạn. Trên con đường ấy, hãy luôn kiên định với những mục tiêu của mình. Bất cứ khi nào bạn phải cân nhắc liệu một thứ có đáng để mình phấn đấu hay không, hãy quan sát liệu mục đích và mong muốn của bạn ngày hôm nay và hôm trước có giống nhau hay không. Vì nếu không, nó cho thấy tâm trí bạn vẫn đang lênh đênh (ngoài khơi), dịch chuyển từ chỗ này đến chỗ khác chỉ bởi gió cuốn đi mà thôi. Một thứ mà có nền tảng vững chắc thì sẽ không xê dịch. Đó là điều ta có thể thấy ở thánh nhân, hay một phần ở những người đang hướng tới mục đích cao cả ấy – có được sự thông tuệ. Đâu là điều khác biệt giữa hai bên? Tâm trí của một người còn đang trong quá trình rèn luyện thì vẫn lay động, lúc lên lúc xuống, chỉ là nó không thay đổi vị trí mà thôi. Còn thánh nhân, ông ta có được một sự tĩnh lặng tuyệt đối không suy chuyển.

Tạm biệt!

A Dreamer

*******

Bản tiếng Anh:

From Seneca to Lucilius
Greetings
1 When I urge you so strongly to study, I am serving my own ends. I want to have a friend, and this cannot happen for me unless you persevere in your program of self-improvement. For as it is, you love me, but you are not my friend.

“What do you mean? Is there any difference between the two?” Actually, they are quite dissimilar. A friend loves, but one who loves is not automatically a friend. Th at’s why friendship is always beneficial, but love is sometimes even harmful. If nothing else, make your progress for this reason: to learn how to love.

2 So make haste in your progress for my sake; otherwise your learning will have been for another. True, I am reaping the benefit even now, when I imagine how we two will be of one mind, and how the vigor you still have at your age will restore to me what I have lost—though the diff erence is not great between us. But I would like to be glad for real. 3 We get joy from those we love even in their absence, but it is light and fleeting. The sight of them, their presence, their conversation, has in it a kind of living pleasure, especially when you not only see the one you want, but see that one as you want him to be. Give me yourself, then: a great gift. And to make you work even harder, keep in mind that you are a mortal being—and that I am old.

4 Hurry, then, to me; but first, hurry to yourself. As you progress, strive above all to be consistent with yourself. If ever you want to find out whether anything has been achieved, observe whether your intentions are the same today as they were yesterday. A change of intention shows that the mind is at sea, drifting here and there as carried by the wind.* A thing that is well grounded does not move about. Th at is how it is for the completely wise person, and also to some extent for the one who is making progress toward wisdom. What is the diff erence, then? Th e progressor moves, but does not shift position; he merely bobs in place. Th e wise person does not move at all.

Farewell.


Bạn nào có tâm muốn ủng hộ mình, chỉ xin ủng hộ Spiderum là mình vui rồi 🙂

Trần Việt Anh – STK: 0451000364912 (Vietcombank chi nhánh Thành Công, Hà Nội)


Các bài viết khác của tác giả:

You may also like

Nằm mơ thấy rắn vàng đánh lô đề con gì chính xác nhất hay nhất

Hãy cùng Muôn Màu theo dõi nội dung