Lúc 1 đứa trẻ phải liên tiếp nghe những lời đay nghiến từ ba má, chúng sẽ bị tác động tâm lý, khó tăng trưởng trí óc 1 cách toàn diện. Chúng luôn mang trong mình tự ti vì nghĩ rằng mình là 1 đứa trẻ tồi tệ, hư hỏng, “vô giáo dục”.
“Đứa con vô dụng”
Nguyễn Quỳnh Anh – sinh viên tại Cầu Giấy (Hà Nội) san sớt, thường xuyên bị tía má so sánh với “con nhà người ta”. Mỗi lần mắc lỗi gì ấy dù ko nghiêm trọng, Quỳnh Anh đều phải nghe những câu sỉ vả từ tía má: “Vì sao các bạn giỏi giang nhưng mà mày lại dốt tương tự?”.
Gần giống Quỳnh Anh, Trần Duy Sơn – học trò lớp 12 tại Hoàn Kiếm (Hà Nội) kể, những câu nói thậm tệ của tía má đã ko còn lạ lẫm. Tía má Sơn thường nói với cậu: “Vì sao mày ko được như con nhà người ta?”, “Mày là cái thứ vô giáo dục, ko bằng 1 phần con nhà người khác”.
Quỳnh Anh cho biết, từ lâu, em cũng cảm thấy mình là “đứa vô dụng” như lời tía má nói. Dần dần, Quỳnh Anh thu mình và ko còn muốn giao lưu với bè bạn. Khi mà ấy, Trần Minh Khôi – sinh viên năm thứ 2 và từng thường xuyên nghe những lời chì chiết của tía má, san sớt: “Nếu chưa thể chỉnh sửa nghĩ suy của tía má về mình, hãy tự chỉnh sửa nghĩ suy và hành động của bản thân. Hãy phấn đấu trong mọi việc, từ học tập, tu dưỡng đạo đức. Cùng lúc, tìm những điểm tốt của bản thân và kiên cường đoàn luyện”.
Ngoài ra, ko ít phụ huynh viện cớ rằng, việc nhiếc mắng hay chửi con thậm tệ là để trẻ tốt hơn. “Thương phải cho roi cho vọt”, bà Thanh Tú – 1 phụ huynh có con học lớp 9 tại 3 Đình (Hà Nội) san sớt. Theo bà Tú, lúc bị xúc phạm bằng những câu nặng nề, con sẽ biết sợ và từ ấy rút kinh nghiệm, ko mắc lỗi nữa. Nữ phụ huynh này tin rằng, cách giáo dục tương tự sẽ giúp con tốt hơn.
Năm 2016, nhà nghiên cứu người Australia Sarah Wittle đã tiến hành dò hỏi với sự tham dự của 188 thanh thiếu niên từ 12 – 16 tuổi. Kết quả cho thấy, sự ủng hộ nồng hậu của ba má có tác động hăng hái tới công đoạn tăng trưởng trí óc của trẻ vị thành niên.
Thực tiễn, các nghiên cứu cho thấy, bị làm nhục bằng lời nói là nguyên cớ gây trầm cảm, căng thẳng, lo lắng ở trẻ.
Việc bị chì chiết sẽ để lại thương tổn trong trẻ. Ảnh minh hoạ.
Khêu gợi sự chống cự
Theo chuyên gia tâm lý học trẻ con Phan Linh, điều đáng sợ và gây gieo neo với 1 đứa trẻ là lúc chính những người gần gụi nhất, tin cậy và phụ thuộc nhiều nhất lại hành động và coi chúng như 1 kẻ “tội đồ” hoặc ko tôn trọng.
“Bởi, lúc rơi vào tình cảnh ấy, ko có nơi nào là chỗ để con cảm thấy được giúp sức và cũng ko có người nào để dựa vào. Con tự trải qua tất cả những nỗi đau bên trong. Sự oán thù giận này có xu hướng huỷ hoại nghiêm trọng mai sau con lúc trưởng thành”, chuyên gia nhấn mạnh.
Đặc trưng, tác động sẽ hết sức nặng nề lúc 1 đứa trẻ bị xúc phạm ở nơi công cộng. Theo chuyên gia Phan Linh, việc la mắng con trước mặt người lạ, trên đường phố, trong sân chơi cũng là 1 hình thái của sự làm nhục. Hình phạt về ý thức là 1 cách làm thương tổn tâm hồn non nớt của trẻ. Hành động ấy thậm chí còn khiến trẻ cảm thấy mắc cỡ, điếm nhục ở nơi công cộng. Cùng lúc, dần dà làm thịt chết sự tự tin, cũng như khêu gợi sự đối đầu, chống cự ở trẻ.
Thay vì xúc phạm trẻ, ba má được khuyến khích khen ngợi con. Mặt khác, góp ý hoặc trách phạt 1 cách riêng tây. Thay vì mắng con giữa nơi công cộng hoặc trước mặt nhiều người, ba má cần gọi trẻ vào 1 góc riêng. Sau ấy, trò chuyện 1 cách nghiêm khắc nếu những việc làm của trẻ có thể gây ra hậu quả xấu.
Kế bên ấy, việc thường xuyên gọi con bằng những biệt danh gây khó chịu cũng được coi là 1 vẻ ngoài làm nhục trẻ. Theo chuyên gia Phan Linh, người bự thường nghĩ rằng, những biệt danh mình đặt cho con trong các cảnh huống hậu đậu, chậm trễ… là vui nhộn. Song, điều ấy có thể khiến trẻ có cảm giác bị kì thị. Từ ấy, khiến trẻ mắc cỡ và ko hiểu được tại sao lại bị gọi tương tự.
“Nhiều đứa trẻ bị thương tổn và đau buồn trong những cảnh huống tương tự. Đặc trưng, nếu những gì người bự nói hay nhận xét lại là bẩm sinh và dựa dẫm vào tính khí, tính cách của trẻ. Thí dụ, 1 đứa trẻ ít nói và bị người bự không lo nghĩ nhận xét: “Ơ con nhỏ này nhát thế” hoặc “Con nhỏ này hư thế, mất miệng rồi à?”, chuyên gia Phan Linh cứ liệu.
Phụ huynh cần góp ý riêng nếu trẻ mắc lỗi. Ảnh minh hoạ.
Tác động sức khoẻ tâm thần
Việc xúc phạm, làm nhục có thể khiến trẻ gặp những hậu quả nghiêm trọng, đặc thù là về tâm thần. Theo chuyên gia Phan Linh, trong công đoạn căng thẳng, cortisol được giải phóng từ tuyến thượng thận. Cortisol là 1 hormone hoạt tính sinh vật học được sản xuất bởi vỏ thượng thận (ACTH). Dấu hiệu sản xuất ACTH tới từng vùng dưới đồi – trung tâm điều khiển hoạt động nội tiết tâm thần ở não. Chừng độ tăng cortisol trực tiếp tạo nên các công đoạn bệnh lý trong não.
Thuỳ trán là nơi trước nhất bị tác động. Thuỳ trán chịu bổn phận về sự ghi nhớ ngắn hạn, sự để mắt tới, kiểm soát xúc cảm, đồ mưu hoạch và ra quyết định. Lúc căng thẳng, chúng ta bị phân tán sự để mắt tới, chẳng thể đưa ra quyết định, khó có thể kềm chế xúc cảm…
“Những đứa trẻ bị la mắng, miệt thị, đe doạ, phớt lờ thậm chí đánh đập, bự lên trong căng thẳng liên tiếp sẽ tác động đến thuỳ trán của não. Ngay cả lúc trẻ chỉ dễ dãi là bị giám sát liên tiếp trong mọi việc và mất đi tính độc lập, các thuỳ trán cũng giảm hiệu suất, dừng hoạt động hăng hái và có thể ko tăng trưởng đến kích tấc tầm thường. Điều này đồng nghĩa với kết quả học tập của trẻ thấp hơn, chẳng thể đưa ra quyết định đúng mực, ko kềm chế được xúc cảm, ko có động lực học tập và biếng nhác, xuề xoà, dễ bị tác động bởi những kẻ xấu”, chuyên gia giảng giải.
Nơi bị tác động tiếp theo là vùng cá ngựa và hạch hạnh nhân. Bởi, căng thẳng kinh niên cũng làm vùng cá ngựa và hạch hạnh nhân co lại. Hồi cá ngựa kích thích sự tăng trưởng của các tế bào tâm thần mới trong não, các màng lưới tâm thần mới và tham dự vào công đoạn tạo nên sự ghi nhớ dài hạn. Lúc hồi cá ngựa bị thương tổn, chứng hay quên, mất bản lĩnh ghi nhớ có thể hiện ra dù rằng những ký ức cũ vẫn còn mạnh bạo.
Theo chuyên gia Phan Linh, trẻ con chịu bạo lực từ gia đình chẳng thể ghi nhớ tài liệu mới ở trường bởi hồi cá ngựa bị thu hẹp. Ba má càng la mắng vì con chẳng thể học bài, gọi trẻ là “đồ ngu” hoặc “đồ lười”, vùng cá ngựa sẽ càng thu hẹp.
“Hạch hạnh nhân là 1 kho ký ức xúc cảm. Hẳn nhiên nó có thể chứa hạnh phúc, thú vui mà có thể cả ký ức đau thương khác. Lúc căng thẳng, giống như bị 1 người khác phấn đấu ấn vào những nút kích hoạt xúc cảm ko vui, khó chịu. Điều ấy làm chúng ta phản ứng rất nhanh và đôi lúc gây ra sự đớn đau. Hạch hạnh nhân rất bé mà lại có nhiều vấn đề. Nó có sức mạnh kinh khủng”, chuyên gia giảng giải.
Với căng thẳng kinh niên, hạch hạnh nhân bị giảm kích tấc. Kết quả là, trẻ sẽ dễ bị kích thích, mau chóng hoảng loạn hoặc trầm cảm. Những người có hạch hạnh nhân teo đi thường ko có bản lĩnh đồng cảm, lòng trắc ẩn. Điều này liên kết với tính hung hăng chính là cơ sở tạo nên những tư cách mang tính chống đối xã hội.
“Ko khó để thấy 1 đứa trẻ bự lên trong căng thẳng liên tiếp sẽ bị tác động và ảnh hưởng thế nào. Đứa trẻ ko tự chọn được ba má. Ngoài ra, ba má có thể chọn được cách chúng ta giao tiếp, tương tác và xử sự với con mình. Chẳng hề điều ấy có tức là chúng ta ko bao giờ được bự tiếng hay trách móc con. Càng chẳng hề chỉ cần mắng trẻ 1 lần là chúng sẽ thương tổn ngay tức tốc và chẳng thể chữa lành”, chuyên gia thẩm định.
Theo chị Phan Linh, bất cứ người nào cũng có thể chẳng hề là ba má tuyệt vời. Bởi, các ba má cũng là con người và trải qua những cung bậc xúc cảm không giống nhau. Phụ huynh có thể lỡ lời, mà sau ấy cần gấp rút trông thấy sai trái và tìm cách để sửa sai, cũng như kết nối lại với con. Lúc liên tiếp làm thương tổn trẻ bằng lời nói, hành động hoặc đẩy trẻ vào những cảnh huống căng thẳng, các vấn đề sẽ hiện ra.
Link gốc: https://giaoducthoidai.vn/quat-mang-lam-thui-chot-su-tu-tin-o-tre-dung-de-con-tre-lon-len-trong-an-uc-post602050.html
Theo ttvn.vn
